coaching
extreme Sporten
geschiktheid
martial ArtsErling Kagge Interview | De Noorse ontdekkingsreiziger over proberen je hoofd leeg te maken in een hectische wereld
Woorden van Sam Haddad
"Het brein - is breder dan de lucht." Emily Dickinson
"Alle problemen van de mensheid komen voort uit het onvermogen van de mens om stil in een kamer alleen te zitten." Blaise Pascal (beide citaten zijn ontleend aan Silence:In the Age of Noise door Erling Kagge)
Ik herinner me de eerste keer dat ik stilte hoorde. Of wat mijn vijf jaar oude hoofd toch als stilte begreep. Ik was alleen in een kamer. Er was geen muziek, geen tv, geen videospelletjes of stemmen, maar ik kon het geluid van het niets zo hard horen dat het voelde alsof het door mijn oren schoot. Ik kon het niet aan; Ik rende naar beneden om bij mijn familie te zijn.
Het grootste deel van mijn kindertijd en vroege volwassenheid ben ik waarschijnlijk zoveel mogelijk van die intense stilte gevlucht. Stilte was een leegte, die me zowel bang maakte als verveelde. Ik bracht veel tijd door op luidruchtige plaatsen met luidruchtige vrienden. En ik luisterde altijd naar muziek, tijdens het lezen, wandelen, werken; zelfs gaan slapen. Totdat ik een ouder werd van luidruchtige jonge kinderen, weet ik niet zeker of ik ooit de stilte heb opgezocht.
De Noorse poolreiziger en schrijver Erling Kagge deelde als kind dat zwijgen-hatende sentiment. Maar hij voelt nu dat we in het 'tijdperk van lawaai' leven waar 'stilte een luxe is' die we moeten zoeken, om nog maar te zwijgen van een cruciaal overgangsritueel. Hij zegt:“Toen ik een kind was, haatte ik stilte. Stilte was wanneer ik niemand had om mee te spelen of ik op iets wachtte of ik me verveelde, maar vandaag als vader van drie tienerdochters weten ze niet wat stilte is. Ze ervaren het niet, tenzij ze verdrietig zijn. Anders zien ze het als nutteloos. Daarom is het belangrijker dan ooit.”
Kagge is zo overtuigd van onze behoefte aan stilte, dat hij er een boek over heeft geschreven, getiteld Silence:In the Age of Noise . Oorspronkelijk vorig jaar gepubliceerd in Noorwegen, is deze doordachte, filosofische lezing, die het woord stilte ter discussie stelt aan de hand van citaten van Kant, Wittgenstein, Plato en Oliver Sacks, naast Kagges eigen observaties over het leven, nu een internationale bestseller.
Toch wordt een afkeer van stilte tegenwoordig steeds normaler. In zijn boek citeert Kagge een onderzoek van de universiteiten van Virginia en Harvard waarin wetenschappers proefpersonen van alle leeftijden zes tot vijftien minuten alleen in een kamer lieten, zonder elektronische apparaten of leesmateriaal. Velen konden het hele experiment niet doorstaan. Degenen die dat wel deden, kregen vervolgens de kans om een pijnlijke elektrische schok te krijgen of om dezelfde tijd weer in stilte te zitten; meer dan de helft van de deelnemers koos voor de schok.
Kagges definitie van stilte is breder dan alleen de afwezigheid van lawaai. Hij zegt:“Stilte is het tegenovergestelde van lawaai. Maar als ik geluid zeg, denk ik niet alleen aan geluiden, het kan ook gaan over de verwachtingen van andere mensen en altijd verbonden zijn. Dus als je [online] vindt wat je zocht, maar 10 minuten later je realiseert dat je nog steeds aan het googelen bent of wacht tot iemand op een bericht reageert. Stilte is altijd al behoorlijk ingewikkeld geweest voor mensen, maar de laatste vijf jaar is het geëxplodeerd.”
Kagge koppelt dat aan de proliferatie van smartphones, aan het hebben van al die kennis en directheid van contact in onze zakken, en de dopamine-geluste drang om het constant te controleren. Hij zegt:“Iedereen heeft het gevoel dat ze altijd verbonden moeten zijn, maar ik denk niet dat dat klopt. Je kunt een half uur wachten, het is niets, geef het wat tijd.”
In de winter van 1992-3 wandelde Kagge alleen op Antarctica en voltooide de eerste niet-ondersteunde expeditie naar de Zuidpool. Zijn sponsors hadden hem een radio laten dragen, maar al vroeg gooide hij de batterijen weg. “Ik liep voor de eenzaamheid en om niet verbonden te zijn met de wereld. Ik dacht dat ik de batterijen gewoon weg zou doen. Natuurlijk zijn mensen die deze expedities nu doen altijd verbonden via satelliettelefoon, maar voor mij was het makkelijker om alleen naar de Zuidpool te lopen zonder verbonden te zijn.'
Waarom was het makkelijker om niet verbonden te zijn? "Andere ontdekkingsreizigers, ze praten aan de telefoon, hun vriendin of vriend thuis klaagt misschien dat de vaatwasser kapot is, of dat ze de rekeningen niet kunnen betalen, of dat je nooit thuis bent ... al deze triviale realiteit. Het is geen bullshit, het is een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven, maar ik denk dat het makkelijker is om alleen naar de Zuidpool te lopen zonder [dat]."
Voelde hij zich niet eenzaam op die expeditie zonder kans op contact? Of bang? “Nee, ik was zo enthousiast over wat ik ging doen, en ik was goed voorbereid. Maar het is zoals het was met de performancekunstenaar Marina Abramovic [die Kagge in zijn boek noemt] toen ze voor het eerst de woestijn in ging, ze was bang en ervoer het tegenovergestelde van stilte, ze had al dat lawaai in haar hoofd. Dat was voor mij eerst hetzelfde op Antarctica, maar het is een drempel die je moet overschrijden. We moeten ons niet laten afschrikken door het feit dat het moeilijk is.”
In Stilte hij schrijft:“Antarctica is de stilste plek waar ik ooit ben geweest…er was geen menselijk geluid, afgezien van de geluiden die ik maakte. Alleen op het ijs, ver in dat grote witte niets, kon ik de stilte horen en voelen.”
Terwijl hij in het wit liep, met meer dan zeven miljoen kubieke mijl ijs onder zijn voeten, zag Kagge abstracte vormen gevormd in ijs en sneeuw, en de verschillende gradaties in wittinten. “De natuur sprak tot mij onder het mom van stilte. Hoe stiller ik werd, hoe meer ik hoorde... ik verveelde me niet en werd niet gestoord", schreef hij.
Hoewel het niet allemaal bedachtzaam nadenken en meditatief plezier was, kreeg Kagge onderweg ernstige bevriezingen. Toen hij uiteindelijk de Zuidpool bereikte, kwam hij aan bij de Amerikaanse wetenschappelijke en onderzoeksbasis. Ik vraag of het raar was om ineens weer te praten? “Echt vreemd, want ik had 50 dagen en nachten niet eens tegen mezelf gesproken. De eerste man zei:'Hoe gaat het met je?' Dus ik zei:'Als een varken in de stront', en we moesten lachen.'
In het boek vertelt Kagge een goed verhaal over een kerst op dezelfde Antarctische basis toen iemand 99 stenen had binnengesmokkeld, één voor elk van de bewoners. “Niemand had in maanden stenen gezien, sommigen al meer dan een jaar. Niets dan ijs, sneeuw en door de mens gemaakte voorwerpen. Iedereen zat naar hun steen te staren en te voelen. Ze houden het in hun handen, voelen het gewicht, zonder een woord te zeggen”, schrijft hij.
"Ik ben een kunstverzamelaar, ik koop dingen, maar een steen op tafel hebben geeft je zoveel meer dan nog een plastic zak van Louis Vuitton", vertelt hij me. "Het is tijdloos en herinnert je aan je plaats in het universum."
Kagge suggereert natuurlijk niet dat we naar de Zuidpool moeten gaan om stilte te ervaren, hoewel hij wel toegeeft dat de natuur een geweldige facilitator is. "Ik heb net vier dagen in de bergen doorgebracht, het was erg krachtig maar ook erg vredig."
“We hebben de natuur nodig voor rust en stilte. Maar als je in een bos loopt en de hele tijd op je telefoon kijkt, is het nog steeds erg leuk om in de natuur te zijn, maar deze ervaring is heel anders. Ik denk dat de beste manier is om de elektronica thuis te laten en in één richting te lopen totdat je een rustige plek vindt en daar drie dagen en nachten te blijven en weer terug naar boven te lopen."
Kagge zoekt de stilte het liefst door te wandelen, klimmen of zeilen weg van de wereld. Maar als hij al die dingen niet kan, heeft hij geleerd om het geluid toch buiten te sluiten, waar hij ook is.
"Stilte is zeldzaam", zegt hij. “Het is altijd fijn om vrede om ons heen te hebben, maar het allerbelangrijkste is om innerlijke stilte te hebben. Het is gemakkelijk om de mogelijkheden die je hebt om stilte te ervaren te onderschatten, het is moeilijker om te ervaren dan geluid, omdat geluid gaat over het leven door andere mensen en apparaten, dat is de gemakkelijkste optie. En daarom geven mensen, waaronder ikzelf, de voorkeur aan de gemakkelijkste optie, maar soms moet je een moeilijkere optie kiezen.”
“Je kunt 's ochtends stilte vinden in de metro of bus, of je kunt vroeg van een station springen voor een wandeling. Ik ben vader van drie tienerdochters, maar thuis kan ik stilte vinden. Het kan overal. Je hebt geen cursus ontspanning nodig om te kunnen pauzeren, je hoeft alleen maar te pauzeren.”
Ik stel me stilte voor als wit, als een sneeuwveld, hoewel dat misschien het meest is wat ik merk in de bergen, vooral wanneer ik aan het splitboarden ben, weg van skigebieden en drukke pistes. Vindt Kagge dat stilte een kleur heeft? Hij lacht en zegt:"Ik zou wit denken, maar groen is ook een heel rustige kleur, het is heel erg in het oog van de toeschouwer."
En als ik mijn stem in mijn hoofd hoor, druk aan het nadenken over zijn gedachten, kan dat dan nog gelden als stilte? “Er zijn gradaties van stilte. Vaak is het relatief ten opzichte van het lawaai dat er eerder was, en je zult misschien nooit 100 procent diepe stilte krijgen, maar je kunt nog steeds iets ervaren in slechts vijf minuten zittend in een stoel."
Het is interessant om op te merken dat niet alle landen stilte schuwen. In Japan is stilte een groot deel van de cultuur, en de ruimtes tussen woorden zijn net zo belangrijk als de woorden zelf op een manier die ongebruikelijk kan lijken voor een praatgrage Brit zoals ik. Ik vraag Kagge of stilte belangrijk is in Noorwegen. "We lijken in die zin meer op het VK dan op Japan, maar het verschil tussen Noorwegen en het VK is dat we vijf miljoen mensen zijn in dezelfde ruimte als jij en dichter bij de natuur, dus het is gemakkelijker om contact te maken met de natuur."
Ten slotte vraag ik Kagge waarom we eigenlijk stilte nodig hebben? "Om een echt rijk leven te leiden", zegt hij, "en om onszelf beter te leren kennen." Maar hij denkt ook dat we het nodig hebben voor creativiteit. Hij citeert Mark Juncosa, die aan het ruimteprogramma van Elon Musk werkt, als volgt:"Een normale werkdag omvat op zijn best acht uur vergaderen, een paar uur om op e-mails te reageren. Het vervaagt allemaal samen. De enige tijd om de wereld buiten te sluiten is wanneer ik sport, surf, een douche neem of op het toilet zit. Dan komen er nieuwe oplossingen naar boven.”
Kagge vertelt ook een geweldig verhaal van een Noorse gids genaamd Claus Helberg, die een groepswandeling maakte vanuit Finsehytta, een beroemde Noorse hut en een spectaculair startpunt voor wandelingen. Het panorama was adembenemend, maar voordat ze de kans kregen om te spreken, overhandigde Helberg hun briefjes met de tekst:"Ja, het is helemaal geweldig." Hij wilde dat ze ervan zouden genieten zonder dat woorden een grens zouden scheppen of te veel afstand zouden nemen van wat ze werkelijk meemaakten. Wat ze deden. Door de schoonheid van de natuur omarmden ze een innerlijke rust, maar zo'n ervaring werkt misschien niet, of zelfs niet praktisch, voor jou.
In onze zoektocht naar stilte gelooft Kagge dat we moeten vinden wat het beste voor ons werkt. Onze eigen denkbeeldige stilte. "Je moet je eigen Zuidpool vinden", zegt hij.
Silence:In The Age Of Noise van Erling Kagge is uitgegeven door Penguin en is nu uit
Lees hier de rest van Mpora's 'Zoek'-uitgave
Misschien vind je ook leuk...
Genezingspauzes | Hoe surfen deze soldaten redde van de verschrikkingen van Vietnam
Peddellicht | We gingen op een stand-up paddle-avontuur in de wildernis van Dorset
[Erling Kagge Interview | De Noorse ontdekkingsreiziger over proberen je hoofd leeg te maken in een hectische wereld: https://nl.sportsfitness.win/recreatie/beklimming/1002048085.html ]
beklimming
beklimming
beklimming